In het hart van Nederland, in dorpen als Bunschoten-Spakenburg en Soest, vertelt de Eemlandse klederdracht een verhaal van identiteit, verbondenheid en geschiedenis. Ooit was het een alledaags gezicht: vrouwen in kleurrijke rokken, kraplappen en hoofddeksels, lopend over de klinkerstraten. Nu is dat beeld zeldzaam geworden. Toch is de klederdracht nog altijd springlevend — zij het in veranderde vorm.
Verdwijnend straatbeeld
Waar vroeger in Spakenburg en Soest dagelijks vrouwen in klederdracht te zien waren, zijn het tegenwoordig vooral oudere dames die de traditie levend houden. Veel van hen wonen inmiddels in verzorgingshuizen. Yvonne Jacobs, een bekende naam binnen de gemeenschap, draagt de traditionele kleding nog slechts op feestdagen. “Op zo’n dag verandert het centrum rond de Museumhaven in een kleurrijk en levendig tafereel,” vertelt ze, verwijzend naar evenementen zoals de Spakenburgse Visserijdag. “Dan presenteren zelfs hele gezinnen zich trots in zowel authentieke als moderne varianten van de dracht.”
Nieuwe vormen van traditie
Hoewel het dagelijks dragen van de dracht afneemt, zien enthousiastelingen als Jacobs toch hoopvolle tekenen. “De hernieuwde belangstelling onder jongeren groeit langzaam,” zegt ze. “Stoffen en motieven uit de traditionele dracht vinden hun weg naar moderne kledingstukken, accessoires en kunstobjecten.” De iconische rode kleuren en de herkenbare kraplap zijn inmiddels terug te vinden in hedendaagse ontwerpen. Initiatieven zoals Roots Spakenburg geven traditionele elementen een nieuw leven. Oude patronen worden verwerkt in tassen, sieraden en mode-items. “Zo blijft de klederdracht zichtbaar in het straatbeeld, zij het in een andere gedaante,” aldus Jacobs. Toch erkent ze dat de belangstelling voor het volledig dragen van de dracht tanende is: “Daar blijft het ook bij.”
Overdracht en behoud
Het voortbestaan van de Eemlandse klederdracht is nauw verbonden met initiatieven voor kennisoverdracht. Lokale historische verenigingen doen onderzoek naar de verschillende kledingstijlen en technieken en in Spakenburg wordt de kennis nog altijd doorgegeven van generatie op generatie. In Soest daarentegen lijkt de traditie sneller te verdwijnen; daar is het alleen nog de klompendansvereniging die zich in traditionele kleding vertoont.
Erfgoed in beweging
De toekomst van de Eemlandse klederdracht is onzeker, maar volgens Jacobs niet uitzichtloos. De jongste draagster van de traditionele dracht is inmiddels 75 jaar oud, maar dat betekent niet dat het erfgoed verdwijnt. “De dracht ontwikkelt zich van dagelijks gebruik naar een bron van inspiratie en streekidentiteit,” stelt ze. “Zolang het nog gedragen en getoond wordt tijdens evenementen, blijft de geschiedenis tastbaar.” De klederdracht van het Eemland beweegt mee met de tijd. Misschien niet langer dagelijks gedragen, maar als cultureel symbool, kunstvorm en erfgoed leeft ze voort — in stof, in herinnering en in trots. (Bron: Eemland1. Tekst en beeld: Tim van Scheijen)
