Minder verkokering, minder wisselingen van ambtenaren en meer aandacht voor de uitvoering in plaats van alleen voor de plannenmakerij. Daarmee kan de gemeente de relatie met groepen actieve burgers verbeteren en inwonersparticipatie tot een succes maken. Die oproep aan de gemeente Soest doet Jan Maarten van den Berg, voorzitter van het burgerinitiatief Energie Actief Soest (EAS).
Hij reageert op de Nationale Buurkracht Monitor 2025, een landelijk onderzoek naar burgerparticipatie in gemeenten. De conclusies zijn niet mals: het wantrouwen tussen actieve bewoners en de gemeente neemt af, bewoners voelen zich te weinig betrokken en de gemeenten hebben te kampen met een tekort aan personeel en een overdaad aan taken.
Er kan dus nog veel verbeterd worden, ook in Soest. Omdat bij veel participatieprojecten ambtenaren van buiten worden ingehuurd, mensen die na afloop van de klus weer vertrekken, is het moeilijk het vertrouwen op te bouwen, vertelt Van den Berg. Bovendien maakte hij mee hoe de verkokering werkt. “Daardoor lijkt het alsof je een afspraak met de gemeente hebt gemaakt, maar dat blijkt dan niet zo te zijn, omdat een andere afdeling er toch anders over denkt. Dé gemeente bestaat dus niet.”
Doolhof
Van den Berg overlegt al vele jaren met de gemeente Soest over energiebesparing, over innovatieve plannen voor duurzame energie en over de inzet van energiecoaches van EAS. Het valt hem op dat ‘iedereen enorm zijn best doet’. Maar de relatie tussen zijn vrijwilligersclub en de gemeenteambtenaren loopt stroef. “Het is een welwillende zoektocht waarin we allebei verdwalen. Vergelijk het maar met twee muizen in een doolhof op zoek naar de pinda.”
Hij noemt een voorbeeld van een in zijn ogen mislukte inwonersparticipatie. “Samen met de ambtenaren participeren we in een gemeentelijke werkgroep. De werkgroep heeft na lang wikken en wegen drie wijken in Soest voorgesteld waar de energietransitie het meest effectief zou kunnen zijn. Uiteindelijk heeft de gemeente toch twee ándere wijken gekozen die de werkgroep niet had voorgesteld.” Aan die andere keuze lagen ‘politieke overwegingen’ ten grondslag, kreeg Van den Berg te horen. Maar welke dat waren hoorde hij niet, omdat de betrokken tijdelijke ambtenaar weer was vertrokken. “Ik was onaangenaam verrast. En toch noemt de gemeente dit participatie. Dan kunnen ze aan de gemeenteraad melden dat dit besluit in samenspraak met de inwoners is genomen. Zo werkt het kennelijk.”
Professionals
Van den Berg beseft dat zijn burgerinitiatief zelf ook kan bijdragen aan een betere verstandhouding met de gemeente. “Wij willen vaak meer en sneller dan de gemeente kan. Ik noem als voorbeeld het opwekken van duurzame energie uit de vijvers in de Soestse wijk Overhees. We zullen onszelf moeten professionaliseren willen we dat plan voor 1100 woningen laten slagen. Omdat de gemeente de uitvoering bij ons legt, moeten er professionals bij. Wij redden het niet met vrijwilligers die het als liefdewerk-oud-papier naast hun betaalde baan doen.” (Bron: Eemland1. Tekst: Erik van Venetië, beeld: Unsplash)
