Amersfoort – Amersfoort heeft een tekort aan opvangplekken voor slachtoffers van huiselijk geweld. Meermaals moesten slachtoffers worden opgevangen in een hotel of op een vakantiepark. “Het is een acuut probleem, dat nu moet worden opgepakt”, vindt onder andere Bram Leeuwenkamp (GroenLinks). Tegelijkertijd wil de gemeenteraad kijken welke rol de gemeente kan pakken om te voorkomen dat situaties totaal uit de hand lopen.
door Benthe Bronkhorst
Mensen die fysiek of psychisch worden mishandeld door hun partner, kinderen die slachtoffer worden en mensen die niet weg durven te gaan: voor niet iedereen is het thuis veilig. Maar de vrouwenopvang in Amersfoort heeft geen vrije plekken. “Hoe schrijnend is het dat je thuis niet weg kunt als je een gevaarlijke relatie wilt beëindigen”, zegt Rachida Issaoui (PvdA). Samen met GroenLinks zette ze het onderwerp op de agenda van de gemeenteraad. “Het onderwerp is actueler dan ooit.”
Er is nu veel aandacht voor de veiligheid in de openbare ruimte. Zo gaat de gemeente bij herinrichting meer rekening houden met het perspectief van vrouwen en krijgt fietspad de Hoolesteeg cameratoezicht. De gemeente wil ook oplossingen voor onveilige situaties áchter de voordeur. Onder andere extra opvangplekken.
Uitwijken naar hotels
Amersfoort heeft 17 opvangplekken voor slachtoffers van huiselijk geweld. Daarnaast zijn er twee noodbedden, voor acute situaties. Het gaat voornamelijk om de opvang voor vrouwen. De afgelopen twee jaar waren die plekken altijd bezet. Daarom wordt ook uitgeweken naar hotels en vakantieparken. Dat gebeurt steeds vaker: in 2024 twee keer. Dit jaar al zeven keer. “Dat is totaal onwenselijk”, vindt Leeuwenkamp. Dat is wethouder Micheline Paffen (Zorg, CDA) met hem eens. “Het is geen beschermde plek.”
Ze benadrukt dat deze vrouwen nóóit op straat komen te staan en dat een hotel altijd een noodoplossing is. “We doen dat om ze uit een acuut onveilige situatie te halen, maar ideaal is het niet”, zegt Evelien Groen, zorgmanager bij Kwintes en verantwoordelijk voor de vrouwenopvang. Meer opvangplekken zijn volgens haar nodig. “Maar het is wel symptoombestrijding. Je moet ook nadenken over aanpak van daders.”
Het gebrek aan opvangplekken voor slachtoffers van huiselijk geweld is geen lokaal probleem, maar een landelijke trend. In 2024 concludeerde de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd dat slachtoffers lang moeten wachten op een plek en hulp. Als er sprake is van acute onveiligheid wordt er vaak snel doorgepakt. Maar bij “andere meldingen, waar sprake kan zijn van ernstige structurele mishandeling of verwaarlozing, moeten wachten”, staat in het rapport. Terwijl een onveilige situatie ontvluchten heel moeilijk is.
‘Je verbrandt al je schepen’
Dat zien ze ook in Amersfoort. “Vrouwen hebben soms wel twee tot vier pogingen nodig om tot het besef te komen dat ze weg móeten. Dat ze geen keuze hebben”, zegt Groen. Vaak is er al lange tijd sprake van huiselijk geweld, wat steeds ergere vormen aanneemt. Het begint klein, met controle op waar mensen zijn of social media en bouwt uiteindelijk op. Vaak speelt schaamte een grote rol.
Vrouwen die uiteindelijk de stap maken ‘verbranden al hun schepen achter zich’, zegt Groen. De opvang is op een geheime locatie en alles is vanaf dan onzeker. “Je hebt geen contact met je netwerk, jouw buurtje. Je kan niet naar je eigen supermarkt. Je bent volledig afhankelijk van hulpverlening”, zegt Groen. Voor sommige vrouwen is het zelfs een reden om vanuit de opvang terug te gaan naar de gewelddadige partner. “Sommige vrouwen kiezen dan voor de zekerheid van de onveilige situatie, dan voor de onzekerheid rondom veiligheid.”
Als vrouwen zich bij de opvang melden is er vaak al contact met Veilig Thuis en de wijkteams. “Vanaf daar wordt gekeken hoe we slachtoffers verder kunnen helpen.”
Bewustwording
Bij de acute situaties wordt vaak snel gehandeld, ziet Danny Tenic, manager bij Veilig Thuis in Utrecht. Maar bij andere meldingen kan het lang duren voordat er hulp is. De organisatie loopt tegen knelpunten aan als het gaat om het bieden van structurele veiligheid, zoals financiën en personeel. Hij vindt dat er op preventie gelet moet worden. “Er is veel te leren van slachtoffers. Van wat zij zeggen nodig te hebben.” Dat het probleem helemaal wordt opgelost gelooft hij na ruim twintig jaar in het werkveld niet meer in. “We hebben ook te maken met de verantwoordelijkheid van mensen.”
Tenic benadrukt meermaals dat de samenwerking met lokale partners in Amersfoort, zoals de wijkteams en Kwintes, goed verlopen. “Maar er is meer nodig.” De gemeenteraad wil weten wat ze kunnen doen om het aantal pogingen om weg te gaan naar beneden kunnen krijgen. Volgens de wethouder heeft dat deels te maken met bewustwording. “Je probeert het zodanig bespreekbaar te maken dat je de seinen en signalen herkent”, zegt ze.
Vanuit Den Haag komt volgend jaar extra geld voor opvangplekken. GroenLinks en PvdA willen meer structurele plekken. De wethouder komt in november met een overzicht van het aantal plekken dat er nu in de stad is, ook voor dak- en thuislozen. Daarin wordt deze wens van de raad ook in meegenomen.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op de website en in de app van Nieuwsplein33. (Een journalistieke samenwerking tussen De Stad Amersfoort, De Stadsbron en RTV Utrecht.)
